Przeprowadzenie analizy miało na celu dokonanie oceny konkurencyjności i odporności sektora na sytuacje kryzysowe oraz wskazać wyzwania przyszłości. W marcu 2009 rozpoczęto badania/konsultacje branży turystycznej we wszystkich krajach Unii Europejskiej. Firma Enterprise Europe Network, która na zlecenie Komisji Europejskiej przeprowadzała we wszystkich krajach Unii Europejskiej konsultacje branżowe dotyczące sektora turystycznego, zwróciła się między innymi do naszej Izby z prośbą o udział naszych członków w powyższych konsultacjach.
Udział firm polskich w prowadzonych konsultacjach stanowił dla nich świetną okazję do prezentacji swojego punktu widzenia bezpośrednio europejskim decydentom politycznym. Pod koniec 2009 r. zostało opublikowane opracowanie na ten temat do którego sporządzenia posłużyły m.in. wczesniej wspomniane konsultacje.
Poniżej przedstawiamy opracowanie „ Study on the Competitiveness of the EU tourism industry" autorstwa Toruńskiej Agencji Rozwoju Regionalnego SA.
Pełna wersja badania dostępna jest na stronach Komisji Europejskiej.
Wyniki badań dot. konkurencyjności sektora turystycznego w UE
Raport Komisji Europejskiej
TURYSTYKA W EUROPIE
Europa jest celem numer jeden wypraw turystycznych - 42% turystów na świecie wybiera Europę, jako miejsce swoich wakacji. W 2007 roku stary kontynent odwiedziło 380 milionów międzynarodowych turystów, 70 % z nich pochodziło z krajów europejskich, a pozostałe 30 % spoza Europy.
W 2006 r. w Unii Europejskiej zarejestrowanych było 1,8 milionów przedsiębiorstw działających w sektorze turystycznym. Na tę grupę składały się: biura podróży, restauracje, kawiarnie oraz cała branża noclegowa. 90% wszystkich firm turystycznych UE znajduje się w krajach „starej Unii" (1) . Pięć czołowych gospodarek turystycznych w UE to także państwa tzw. piętnastki (Wielka Brytania, Niemcy, Hiszpania, Włochy i Francja). Jeśli chodzi o nowe państwa (2) , ponad 50% działalności turystycznej skupione jest w Polsce i Czechach. Całkowity przychód z działalności turystycznej w Unii Europejskiej w 2007 toku wyniósł 290 miliardów euro. Przeciętne przedsiębiorstwo w branży turystycznej zatrudnia 5,5 osoby, świadczy to o tym, że sektor jest zdominowany przez mikro przedsiębiorstwa. Lecz to właśnie one wygenerowały 90% dochodu. Turystyka zatrudnia 5.2 % wszystkich zatrudnionych w Unii Europejskiej. Aż 70 % zatrudnionych w turystyce to obywatele pięciu krajów „potentatów" turystycznych (Wielka Brytania, Niemcy, Hiszpania, Włochy i Francja). Jednocześnie należy podkreślić, że to w nowych krajach dochody z turystyki stanowią większą część PKB niż w krajach starej Unii.
Według prognoz Światowej Organizacji Turystycznej liczba odwiedzin o charakterze turystycznym Europy ma się podwoić do 2020 roku. Wśród głównych powodów częstszych wyjazdów znajdziemy z jednej strony większe dochody, dłuższe i zdrowsze życie oraz zmniejszony czas pracy obywateli europejskich, a z drugiej strony rozwojowi turystyki służy rozwinięta infrastruktura transportowa, szczególnie lotnicza. Dane te trzeba jednak zweryfikować w kontekście kryzysu ekonomicznego i finansowego.
KONSULTACJE BIZNESOWE DOTYCZĄCE SEKTORA TURYSTYCZNEGO.
Kryzys ekonomiczny rozpoczął się w drugiej połowie 2008 roku. Miał charakter globalny, dotknął każdej gospodarki na świecie, każdej branży i również sektora turystycznego nie ominął. W nowych okolicznościach ekonomicznych pod znakiem zapytania stanęła konkurencyjność i perspektywa rozwoju przemysłu turystycznego w Europie.
Komisja Europejska w marcu 2009 r. rozpoczęła badanie branży turystycznej we wszystkich krajach Unii Europejskiej. Badanie wykonywały lokalne biura Enterprise Europe Network działające na obszarze Wspólnoty, w tym biuro Enterprise Europe Network w Toruniu. Skontaktowano się z 2750 przedsiębiorstwami działającymi w branży turystycznej, 42% z nich dostarczało usług noclegowych, 22% zajmujących się gastronomią, 20% to biura podróży, ostatnie 15% usługi transportowe.
Głównym narzędziem stosowanym w badaniu był kwestionariusz. Pytania zadane w ankiecie dotyczyły popytu na usługi turystyczne, nowych trendów konsumpcyjnych w kontekście kryzysu ekonomicznego oraz perspektyw na przyszłość. Wyniki tych badań nie są reprezentatywne dla całego sektora w Unii mimo to, podają najbardziej aktualną informację dotyczącą wpływu kryzysu ekonomicznego na działalność turystyczną.
Ponad 1/3 ankietowanych firm zauważyła wzrost popytu na usługi turystyczne, jednocześnie tyle samo zaobserwowało spadek zainteresowania usługami turystycznymi. Te wyrównane wartości mogą łączyć się ze wzrostem popytu na wakacje krajowe i ze spadkiem przyjazdów turystów zagranicznych, odpowiednio. 75% ankietowanych przedsiębiorstw zauważyło pewne zmiany w trendach konsumpcyjnych, z czego 1/3 z nich zauważyły, że klienci bardziej zwracają uwagę na ceny i wydają mniej pieniędzy. 1/4 z przebadanych firm spostrzegła, iż klienci zaczęli bardziej przywiązywać wagę do jakości usług turystycznych, a przez to stali się bardziej wymagający wobec usługodawców z branży turystycznej. Zaledwie 2 do 5% przedsiębiorców zaobserwowało wzrost wydatków na usługi turystyczne u swoich klientów.
Ograniczenie wyjazdów, skrócony pobyt, oszczędne wydawanie pieniędzy na wakacjach, rezygnacja z wakacji zagranicznych na rzecz urlopu krajowego to głównie efekty kryzysu ekonomicznego, który pojawił się w trzecim kwartale 2008 roku. Kryzys dotknął każdej branży i mimo, że ekonomiści obwieścili jego cofanie się, do dziś odczuwalne są jego skutki.
Aż 70% zbadanych w ankiecie przedsiębiorstw sektora turystycznego w Unii Europejskiej doświadczyło negatywnych skutków obecnego kryzysu ekonomicznego. Dla 60% z nich największym problemem jest wzrost kosztów ogólnych działalności. 20% spodziewa się dodatkowych innych obciążeń finansowych wynikających ze złej globalnej sytuacji ekonomicznej lub ograniczeń w dostępie do finansowania swojej działalności (kredyty).
Wpływ kryzysu ekonomicznego na działalność branży turystycznej
Większość dotkniętych kryzysem podjęło już działania łagodzące skutki kryzysu. Wśród najczęściej wymienianych narzędzi antykryzysowych znajdują się- obcinanie kosztów zwolnienia, rezygnacja z inwestycji.
Działania antykryzysowe w branży turystycznej
Badani przedsiębiorcy wskazali na konieczność podjęcia pewnych antykryzysowych działań na poziomie europejskim. Prawie połowa opowiedziała się za uruchomieniem środków, mających na celu wzrost zapotrzebowania na usługi turystyczne, natomiast dla 41% ważne jest pobudzenie nowych inwestycji oraz innowacyjnych przedsięwzięć w branży.
45% przedstawicieli małych i średnich przedsiębiorstw spodziewa się kontynuacji „bessy" sytuacji ekonomicznej, w tym ponad 1/4 sądzi, że będzie to znaczne pogorszenie. Tylko 9% sądzi, że sytuacja ekonomiczna będzie miała pozytywny wpływ na ich działalność. 7% badanych nie oczekuje żadnego wpływu (kryzysu) na swoją sytuację na rynku. Badani spodziewają się obniżenia popytu na proponowane przez nich usługi (70%) oraz mniejszych wydatków turystów (55%).
Prosperowanie sektora turystycznego uzależnione jest od PKB. Międzynarodowy Fundusz Walutowy obliczył, że wzrost PKB w przyszłym roku dla całej Unii osiągnie maksymalnie 2%. Fundusz szacuje, że światowa gospodarka potrzebuje trzech lat, aby odbudować się po kryzysie. Zaznacza jednocześnie, że nie uda się wrócić do poziomu sprzed kryzysu.
Światowa Organizacja Turystyczna przewiduje, że rok 2010 będzie trudny dla przemysłu turystycznego. Jakie perspektywy ma sektor turystyczny w kryzysie ekonomicznym i finansowym?
- Aby przetrwać kryzys małe średnie przedsiębiorstwa sektora będą potrzebowały dostępu do środków finansowych, dzięki temu będą mogły być zakupione innowacje, co wpłynie na atrakcyjność świadczonych usług;
- Przedsiębiorstwa będą musiały postawić na profesjonalizm, a także na dywersyfikację swoich usług;
- Nastąpi równowaga miedzy ceną, a jakością usług;
- Zmienią się zachowania klienta - niektórzy zrezygnują z wakacji, inni skrócą pobyt, preferowane będą wyjazdy krajowe w stosunku do zagranicznych itp.;
- Dostawcy różnych usług turystycznych będą nawiązywać ściślejszą współpracę;
Popyt na usługi turystyczne wzrasta szybciej niż wzrost gospodarczy, z drugiej strony szybciej się obniża przy pogorszających się wskaźnikach ekonomicznych danej gospodarki. Można się więc spodziewać, że gdy kryzys ustąpi, a wskaźniki ekonomiczne będą szły w górę, przemysł turystyczny zregeneruje się szybciej niż inne gałęzie gospodarki. Ale tak naprawdę to czas pokaże do jakiego stopnia kryzys ekonomiczny wywarł wpływ na turystykę i jak szybko negatywny trend ma szansę się odwrócić".
źródło; Toruńska Agencja Rozwoju Regionalnego SA, www.een.org.pl